پروین اعتصامی

رخشنده اعتصامی مشهور به پروین اعتصامی، در بیست و پنجم اسفند ۱۲۸۵ هجری شمسی در تبریز متولد شد، و در نیمه شب شانزدهم فروردین ۱۳۲۰ دار فانی را وداع گفت. او یکی از شاعران نامدار ادب فارسی، و یکی از مفاخر ارزشمند خطه آذربایجان است.

گرچه عمر پروین بسیار کوتاه بود، کمتر زنی از میان سخنگویان، اقبالی همچون پروین داشت که در دورانی این چنین کوتاه شهرتی فراگیر داشته باشد. بعد از هفتاد سال از درگذشت او، همچنان شعر او را ستایش می کنند و بسیاری از ابیات آن بصورت ضرب المثل به زبان خاص و عام جاری گشته است. در کودکی با خانواده اش به تهران آمد.

پدرش در زندگی او نقش مهمی داشت، و هنگامیکه متوجه استعداد دخترش شد، به او در زمینه سرایش شعر کمک کرد. مادرش اختر اعتصامی نام داشت. او بانویی مدبر، صبور، خانه دار و عفیف بود، وی در پرورش احساسات لطیف و شاعرانه دخترش نقش مهمی داشت و به دیوان اشعار او علاقه فراوانی نشان میداد.

پدر پروین، یوسف اعتصامی معروف به اعتصام الملک، از نویسندگان بود. وی اولین(چاپخانه) را در تبریز بنا کرد، مدتی هم نماینده مجلس بود. اعتصام الملک مدیر مجله بهار بود که اولین اشعار پروین در همین مجله منتشر شد، ثمره ازدواج اعتصام الملک، چهار پسر و یک دختر است.

یوسف اعتصام الملک در ۱۲۹۱ ه.ق در تبریز به دنیا آمد. ادب عرب و فقه و اصول و منطق و کلام و حکمت قدیم و زبانهای ترکی و فرانسه را در تبریز آموخت، و در لغت عرب احاطه کامل یافت. هنوز بیست سال از عمرش نرفته بود که کتاب(قلائد الادب فی شرح اطواق الذهب) را که رساله ای بود در شرح یکصد مقام از مقامات محمود بن عمر الزمخشری در نصایح و حکم و مواعظ و مکارم اخلاق به زبان عربی نوشت، که بزودی جز کتابهای درسی مصریان قرار گرفت. چندی بعد کتاب (ثوره الهند یا المراه الصابره) او نیز مورد تحسین ادبای ساحل نیل قرار گرفت.

کتاب(تربیت نسوان) او که ترجمه (تحریر المراه) قاسم امین مصری بود به سال ۱۳۱۸ ه.ق انتشار یافت که در آن روزگار تعصب عام و بی خبری عموم از اهمیت پرورش بانوان در جامعه ایرانی رخ می نمود. اعتصام الملک از پیشقدمان راستین تجدد ادبی در ایران، و به حق، از پیشوایان تحول نثر فارسی است. او با ترجمه شاهکارهای نویسندگان بزرگ جهان، در پرورش استعدادهای جوانان، نقش بسزا داشت و علاوه بر ترجمه بیش از ۱۷ جلد کتاب در بهار ۱۳۲۸ ه.ق مجموعه ادبی نفیس و پرارزشی بنام (بهار)منتشر کرد که طی انتشار ۲۴ شماره در دو نوبت توانست مطالب سودمند علمی، ادبی، اخلاقی، تاریخی، اقتصادی و فنون متنوع را به روشی نیکو و روشی مطلوب عرضه کند.

اولین معلم پروین در دوره ای که آموزش دختران، امری باطل و مردود شمرده می شد پدر بود. پروین که به ندرت در جرگه سایرین وارد می شد، غالباً تنها بسر می برد، اندیشه های بزرگ در سر میپروراند و در مجلس درس همیشه از سایرین پیشتاز بود. استعداد و قریحه لبریز او بزودی و هنگامی که بیش از هفت سال سن نداشت، بروز کرد و در این زمان به سرودن اشعار مختلف پرداخت. در هشت سالگی، با به نظم کشیدن قطعات زیبا و لطیف که پدرش از کتب خارجی (فرنگی، ترکی و عربی) ترجمه میکرد طبع آزمایی مینمود و به پرورش ذوق میپرداخت.

در یازده سالگی به دیوان اشعار فردوسی، نظامی، مولوی، ناصرخسرو، منوچهری، انوری، فرخی که همه از شاعران بزرگ و نام آور زبان فارسی به شمار می آیند، آشنا بود و از همان کودکی پدرش در زمینه وزن و شیوه های یادگیری آن با او تمرین میکرد.
گاهی شعری از شاعران قدیم به او میداد تا بر اساس آن، شعر دیگری بسراید یا وزن آن را تغییر دهد، و یا قافیه های نو برایش پیدا کند، همین تمرین ها و تلاش ها زمینه ای شد که با ترتیب قرارگیری کلمات، و استفاده از آنها آشنا شود، و در سرودن شعر تجربه ها بیاندوزد. شعر (ای مرغک) او در ۱۲ سالگی سروده شده است:

ای مُرغک خُرد، ز آشیانه
پرواز کن و پریدن آموز
تا کی حرکات کودکانه؟
در باغ و چمن چمیدن آموز
رام تو نمی شود زمانه
رام از چه شدی ؟ رمیدن آموز
مندیش که دام هست یا نه
بر مردم چشم، دیدن آموز
شو روز به فکر آب و دانه
هنگام شب آرمیدن آموز

با خواندن این اشعار می توان دختر دوازده ساله ای را مجسم کرد که اسباب بازی اش (کتاب) است؛ دختری که از همان نوجوانی، هر روز در دستان کوچکش، دیوان قطوری از شاعری کهن، دیده می شود، که اشعار آن را می خواند و …

اشتراک گذاری

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *