سیر آفاقی و انفسی

بدایت سلوک این است که سالک، سیر آفاقی را به سیر انفسی تبدیل کند.

سیر آفاقی و انفسی

سیر، به معنای بدون مقصد حرکت کردن است. یعنی اینکه از قبل برای مسیری که می‏رویم، مقصدی تعیین نشده باشد. برخلاف سلوک که رفتن به‏ سوی مقصدی خاصّ و از قبل تعیین شده می‏باشد.

لذا سالک در ابتدا که وارد مرحلۀ طلب می‏شود، ناخودآگاه به سیر و سپس به سلوک می‏پردازد.

در این مرحله سیر به دوگونه است، آفاقی و انفسی

سیرآفاقی: مجموعه اتّفاقات طبیعی (مانند گذر فصول سال، سیل، زلزله، باران، برف، آفتاب، روز و شب، خسوف و کسوف، بیماری و شفا و …) و اجتماعی (مثل ملاقات با برخی از اشخاص، دیدن بسیاری از صحنه‏ ها، پیروزی‏ها و شکست‏ها، فراز و فرودها، پیشرفت‏ ها و پس‏رفت‏ ها، ازدواج و طلاق، تولّد، تحصیل و شرکت در کلاسها و انجمن‏ها و …) و غیره و نیز مشاهداتی را می‏گویند که سالک بدون در نظر گرفتن مفهومی خاصّ با آنها برخورد می‏کند. همچنین برخی از اتّفاقات درونی، مثل شنیدن صداهای معنادار و یا گرفتن پیام‏های روشن و واضح، دیدن رؤیاهای صادقه در بعضی از خواب‏ های شبانه و مشاهده و ملاقات روانِ درگذشتگان، و نیز شنیدن نجواهائی الهامی که آشکارا با انسان گفتگو دارد، نمونه‏ هایی از سیر آفاقی سالک است، که عمدتاً این برخوردها در بیرون از وجود فرد، به صورت اختیاری و یا بدون اختیار صورت می‏گیرد. این اتفّاقّات بخودی خود و لزوماً دارای مفهومی معنادار و رمزآلود نیست، بلکه سالک بر اثر تعمّق در آنها می‏تواند به مفاهیمی راه یابد. گاه سالک خود به تنهائی قادر به کشف رموز نشانه‏ های آنها می‏گردد وگاهی (غالباً) نیز می‏بایست به کمک و رهبری کسی خاصّ، به فهم آن معانی نائل گردد. این اتّفاقات ممکن است به ‏صورت پراکنده و به‏ طور غیرمنظّم ظاهر گردند که به تنهائی قابل تفسیر نباشند.
پس همۀ اتّفاقاتی که در بیرون از وجود فرد رخ می‏دهند سیر آفاقی بوده و هر یک نیز غیر از معانی ظاهری، دارای مفاهیم دیگری است که به آن، مفاهیم باطنی هم می‏توان گفت. این مفاهیم باطنی زمانی بر ما آشکار می‏گردند که ما آن اتّفاقات را درون خود به گردش درآورده و به آنها فکرکنیم.
به‏ عنوان مثال: خوابی که در شب می‏بینیم جزو سیر آفاقی است.

خوابهای ما بر دوگونه است:
یکی تأویل‏ پذیر هستند و ما باید در آنها معنا را پیدا کنیم.
یکی هم رؤیای صادقه است که به ‏اصطلاح، بیانی مستقیم دارد.

به طور کلی باید گفت هر چیزی که قابل تعبیر باشد، سیر آفاقی است حتی اگر در خواب به سراغ ما بیاید. قرآن می‏فرماید:

“فاعتبروا یا اولی‏الابصار”.

“فاعتبر” یعنی اعتبار کن. اعتبار کردن یعنی عبورکردن.

تعبیر خواب یعنی عبور دادن ذهن از آنچه که دیده ‏ایم. “اولی‏ الابصار” کسانی هستند که بصیرت باطنی دارند، یعنی از آنچه که می‏بینند، نادیدنیها را استخراج می‏کنند، زبان گویای تعبیر (عبورگرائی) و تأویل (اولی‏ گرائی) حوادث را می‏دانند.

این آیه بدین مسئله اشاره دارد که مبادا تنها دیدن صورت حوادث، انسان را متوقف کند و انسان تصّور کند که آن پیامی که در آن حادثه وجود داشته، تنها همان چیزی است که به صورت ظاهری بر او روشن شده است. صورت حوادث صرفاً برای این است که انسان به معنا یا معناهایی که در پشت این حوادث مستتر هستند پی ببرد. ممکن است اتّفاقی ساده، مثل یک تصادف در نزدیکی شما رخ دهد و شما به خود بیائید و هشیار شوید که شاید نباید مثلاً به مسافرتی که برای آن برنامه ‏ریزی کرده‏ بودید بروید و یا قدیمی‏ترها در مورد عطسه همیشه این تأکید را دارند که زمانی که تصمیم به انجام کاری می‏گیرید اگر در همان لحظه کسی عطسه کند، این طور تفسیر می‏کنند که نباید در انجام آن کار عجله ‏ای صورت گیرد. هر صورتی همچون کدی است که در پس آن کد، معناهایی وجود دارد.

“اولی‏ الابصار” کسانی هستند که این کدها را می‏شناسند. این همان چیزی است که تحت عنوان نشانه‏ شناسی موردبحث قرارمی‏گیرد. نشانه‏ ها یا خودشان دارای پیام آشکاری هستند و یا حامل پیام معناداری می‏باشند. به‏ طور مثال همۀ ما می‏دانیم که دود، نشانۀ آتش است. و هرکجا دودی را مشاهده کنیم، به‏ راحتی می‏توانیم به وجود آتش پی ببریم. ولی همین دود، گاهی برای خبررسانی و ایجادارتباط بین دو یا چند نفر بکار گرفته می‏شود، مثل آنکه چند نفر با هم قرار بگذارند که وقوع اتّفاقی را به‏ وسیلۀ دود به یکدیگر اطلاع دهند. مثل همان چیزی که در بین قبایل سرخپوستان متداول بوده و به آن وسیله بروز حوادث خشمگینانه‏ ای را به یکدیگر اطلاع می‏داده‏ اند.

سیرانفسی: مکاشفات درونی و نیز تعمّق و تفکّر و بررسی پیرامون وقایع سیرآفاقی است. مفاهیم اینگونه سیرها گاهی روشن و با بیان مستقیم صورت می‏گیرد، وگاهی هم درک مفاهیم آنها نیازمند تفسیر، توسط شخص باتجربه‏ای‏است که آن را پیر و یا مرشد می‏نامیم.

اشتراک گذاری

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *