احترام به طبیعت

محیط زیست جزو جدانشدنی از زندگی تمام موجودات زنده است. آبی که می نوشیم، غذایی که می خوریم، هوایی که تنفس میکنیم و تمام منابع انرژی از مواهب محیط زیستی هستند که به رایگان در اختیارمان گذاشته شده اند. نابجا نیست که بسیاری اقوام در طول تاریخ زمین را «مادر زمین » و طبیعت را «مادر طبیعت » خطاب کرده اند. این تعابیر نه تنها نشانگر تآمین نیازهای بشری
از دل طبیعت است بلکه اشاره به آغوشی امن برای زندگی دارد که باید مورد احترام، محبت و توجه خاص تک تک انسانها قرار گیرد. اما نوع رفتار امروز بسیاری از انسانها با محیط زیست نشانگر بی احترامی کامل و حتی موافق عناد و تخریب عمدی است. این مسئله می تواند ریشه های متعدد از جمله ناآگاهی، تفکر برتری انسان نسبت به سایر مخلوقین، برداشتهای غلط از آموزه های دینی و بسیاری دلایل دیگر داشته باشد. مهم این است که نتیجه همه آنها یکی است: تخریب محیط زیست و تهدید نسلهای آینده.


حیات بشر آنچنان با محیط زیست عجین شده است که گاهی اوقات اصلا آن را نمی بینیم و به اشتباه فکر میکنیم که محیط زیست، فضایی خارج از شهر محل زندگی ما است که تنها در زمان اوقات فراغت به آن پناه میبریم و از تماشای آن لذت می بریم. (هر چند طبیعت ما چنان آلوده و مملو از زباله است که چه بسا تماشای آن نه تنها لذتی ندارد بلکه خستگی مضاعفی را برایمان به جای میگذارد!)اما محیط زیست نه تنها خارج از شهر، بلکه همانجایی است که هر لحظه از زندگی را در آن سپری می کنیم و تمام الزامات حیات را از آن دریافت میکنیم. منتها بخشی از محیط زیست به دلیل فعالیتهای انسانی از وضعیت طبیعی خارج شده و از «طبیعت » جدا شده است. مرز طبیعت با محیطهای شهری مرز مشخصی نیست و اصولا یک مرز تدریجی محیط زیست انسانی را به مرور از محیطهای طبیعی صرف جدا می نماید.
امروزه بهانه های متعددی برای تخریب محیط زیست در سطوح کلان وجود دارد. « توسعه » عبارت زیبا و در عین حال فریبنده است که برای پوشش فعالیتهای مخرب محیط زیستی به کار برده می شود. آن اتفاقی که در کشور ما با نام توسعه صنعت و فقرزدایی می افتد بیشتر ساخت و ساز جاده و تأسیس واحدهای صنعتی است که بدون توجه به جنبه های مهم محیط زیستی انجام می شود و با «توسعه » واقعی که یک مفهوم جهانی با تعریف مشخص است بسیار متفاوت است. با اینکه این نوشته مجال پرداختن به این مفهوم نیست، تنها اشاره می کنیم که در تعریف توسعه توجه اصلی به مسئله حفظ و پایداری محیط زیست برای خود و نسلهای آینده است که تقریبا به کل در کشور ما به فراموشی سپرده شده است. خشک شدن دریاچه های منحصر به فرد و انقراض گونه های بومی از جمله نتایج اینگونه طرحهای توسعه ای هستند.
علاوه بر تصمیم های مدیریتی، خود مردم نقش بسیار بسیار مهمتری در تسریع و یا توقف این روند دارند. اولا آگاهی مردم از پیامدهای منفی محیط زیستی برخی طرحهای توسعه ای در ممانعت از انجام نادرست و یا حداقل بررسی مجدد طرحها به منظور انجام اصلاحات اساسی بسیار مهم است. ثانیا رفتار با محیط زیست که از سوی هر کدام از ما به صورت جداگانه شکل میگیرد تأثیرات جدی مثبت و منفی بر جای میگذارد. متأسفانه بسیاری بر این باورند که رفتار «شخص من » هیچ تأثیری بر سیر تخریب و یا بهبود وضعیت محیط زیست نخواهد داشت. اما باید یادآور شویم که وضعیت بحرانی محیط زیست امروز حاصل رفتارهای ناصحیح تک تک افراد است که در کنار هم جمع شده و فجایع امروز را به بار آورده است. لذا برای بهبود وضعیت نیز نیاز به تغییر رفتار فرد فرد ماست و اگر هر کدام از ما پس از آگاهی از رفتارهای درست و اعمال آنها در رفتارهای روزانه خود، تنها اطرافیان و خانواده خود را آگاه نماییم دیر زمانی نخواهد گذشت که تأثیر عمیق آن را در محیط زیست خود خواهیم دید. یادمان باشد که طبیعت مادری مهربان است که هرگز محبت فرزندان خود را فراموش نکرده و پاسخ آنها را به بهترین شکل خواهد داد.
با این مقدمه کوتاه سعی خواهیم کرد که تعدادی از نکات قابل توجه در رفتار محترمانه با طبیعت را یادآور شویم با این امید که از همین امروز سعی کنیم در صورت داشتن اشتباهاتی هر چند کوچک و ناآگاهانه، رفتار خود را به بهترین شکل تغییر دهیم.

•پاک نگه داشتن طبیعت
پاک نگه داشتن طبیعت که با مدیریت زباله هایمان اتفاق می افتد یکی از ساده ترین و در عین حال مؤثرترین روشهای حفظ محیط زیست است. همانطور که دوست داریم محیط خانه خود را تمیز و عاری از آلاینده ها نگه داریم به همین شکل موظف هستیم در نظافت محیط زیست و طبیعت نیز کوشا باشیم. بر خلاف اینکه برخی اینطور می اندیشند که پاک سازی شهر و کوچه وظیفه دولت است باید بگوییم که ابدا این طور نیست. پاکیزگی شهر به عنوان محیط زندگی وظیفه تک تک شهروندان است و ارگانهای دولتی تنها باید به مدیریت نهایی زباله ها بپردازند. اما متأسفانه به دلیل کوتاهی در آگاه سازی و آموزش شهروندان، سالانه مبالغ هنگفتی از بودجه های مملکت صرف پاک سازی سیمای خیابانها، کوچه ها و آبراه ها می شود.
علاوه بر محیط شهری که در آن زندگی میکنیم، توجه به محیطهای غیر شهری که عمدتا فضای تفریح و آرامش هستند را نباید فراموش کنیم. طبیعت علاوه بر محل تأمین ضروریات حیات، مکانی برای استراحت و لذت بردن از زیباییهاست که متأسفانه به دست انسانهای ناآگاه تبدیل به بیابانهایی شبیه به سطل بزرگ و مملو از زباله شده است. بیشتر این زباله ها مانند بطریهای آب و نوشابه از نوع فرآورده های پلاستیکی هستند که تا صدها سال به همین شکل در طبیعت باقیمانده و انباشته می شوند.بهترین روش در مدیریت زباله تلاش در «کاهش تولید » آن است. تولید زباله مستقیما به الگوهای مصرف بستگی دارند که تا حدود زیادی خودمان می توانیم بر آن تأثیر بگذاریم. عدم استفاده از ظروف یکبار مصرف، استفاده از دستگاههای تصفیه آب خانگی به جای بطریهای یک بار مصرف، دقت در خرید میوه ها و سبزیجات(به طوری که دورریز کمتری داشته باشند) از روشهای بسیار ساده و در عین حال مؤثر در کاهش زباله های خانگی هستند.

روشهای زندگی ما انسانها به ناچار تولید زباله را در بر دارد. وقتی نمی توانیم تولید زباله را به صفر برسانیم پس باید یاد بگیریم با زباله تولید شده چه کنیم. اولین گام در مدیریت زباله جداسازی زباله های خشک و تر است.
زباله های تر به انواع پسماندهای مواد غذایی اطلاق میشود که به راحتی در طبیعت تجزیه شده و قابل تبدیل به کود غیر شیمیایی هستند.
سایر پسماندها از جمله بسته بندیهای مواد غذایی اعم از کاغذی، شیشه های، پلاستیکی و یا فلزی، لوازم خانگی فرسوده، منسوجات و… جزو پسماندهای خشک هستند که باید به روشهای علمی جمع آوری و بازیافت شوند. این گام مهم در فرآیند بازیافت زباله مستقیما تحت تأثیر رفتار شهروندی است. همه شهروندان مسئول هستند که در امر جداسازی زباله های تر و خشک و تحویل آنها به مأمورین شهرداری و یا غرفه های بازیافت کوشا باشند.
نکته مهم: نان خشک به دلیل استفاده در صنایع مواد غذایی دام جزو پسماندهای خشک محسوب میشود که باید جداسازی شود.

•مصرف درست انرژی
عمده منابع انرژی در کشور ما نفت و گاز هستند که هر دو منابع زیرزمینی پایانپذیر می باشند. از آنجایی که هنوز استفاده از منابع انرژی پاک مانند خورشید و باد در ایران چندان فراگیر و جاافتاده نیستند لذا همه ما در مصرف درست انرژی های موجود مسئول هستیم. یادمان باشد که مصرف صحیح انرژی فقط خواسته دولتها از مردم نیست، بلکه یک وظیفه اخلاقی است که بیانگر توجه و احترام ما به مادر طبیعت و دوراندیشی نسبت به نسلهای آینده است. روشهای مصرف صحیح انرژی به کرات در رسانه ها بیان شده و می شود. اما تنها گوش دادن به این آموزه ها کافی نیست. بلکه باید آنها را در زندگی روزمره به کار برد. صرفه جویی در مصرف انرژی نه تنها اخلاقی است بلکه صرفه های اقتصادی  زیادی نیز در بر دارد.

• احترام به سایر موجودات زنده
بسیاری فکر میکنند هرچه در زمین و آسمان است برای رفاه انسان آفریده شده و باید تا می توان از آنها استفاده کرد. اگر این برداشت درست هم باشد منحصر به یک نسل و یا فرقه نیست. بلکه باید برای تمام اعصار و نسلها صحت داشته باشد. هیچ موجودی در این دنیا بیدلیل و بی فایده آفریده نشده است و باید تمام گونه های موجودات زنده – چه حیوان و چه گیاه- برای همه نسلهای بشر حفظ شوند. انواع استفاده های غذایی و دارویی تنها نمونه ای از فواید گیاهان و جانوران برای بشر هستند. اما اتفاقی که امروزه میافتد انقراض بسیار سریع انواع موجودات زنده به دست انسانهاست. شکار، صید، ساخت و سازهای بی رویه ای که مکانهای زندگی موجودات زنده را تخریب می نماید و تبدیل زمینهای بکر جنگلی به زمینهای کشاورزی باعث از بین رفتن گونه های متعدد جانوری و گیاهی شده است. حداقل کاری که ما به نوبه خود میتوانیم انجام دهیم خودداری از صید و شکار به عنوان تفریح است. خوب است یک بار عادلانه با خود بیندیشیم که آیا تناسبی بین تفریح و لذت بردن با کشتن یک موجود زنده وجود دارد؟ خوب است که این تفریحات خشن و کشنده را با کاشتن گل و درخت، مراقبت از گیاهان آپارتمانی، دانه دادن به پرندگان، مراقبت از یک بچه گربه بی مادر و این قبیل فعالیتهای طبیعت دوستانه جابجا نماییم.

•رعایت ادب در طبیعت
طبیعت یکی از بزرگترین مواهب خداوندی است که به رایگان در دسترس انسان بوده و در بسیاری مواد مورد بی مهری نسل بشر قرار گرفته است. کسانی که با طبیعت انس بیشتری دارند میدانند که این نعمت بزرگ علاوه بر تمام فواید یاد داشته، سرشار از انرژی پاک الهی است. لحظاتی سکوت و دل سپردن به امواج طبیعت، ما را سرشار از انرژی نشاط بخش بینظیری می نماید که به ندرت در شهرهای پرهیاهو قابل دسترسی است. برای پیوستن به این امواج مثبت باید هنگام پاگذاشتن در دل طبیعت، ادب حضور را رعایت کنیم. این ادب حضور با آنچه تاکنون می شناختیم کمی متفاوت و در بعضی موارد مشابه است. رعایت سکوت تا حد ممکن، صحبت کردن با صدای آهسته و گوش فرا دادن به صداهای موجود در طبیعت مانند صدای پیچیدن باد در لابلای برگها و آواز پرندگان کمک بسیاری در جذب انرژی می نماید. توجه به مکانهایی که بر آنها قدم می گذاریم به طوری که تا حد ممکن گیاهان و موجودات کوچک زنده را پایمال نکنیم نیز بسیار مهم است.
برای رعایت هرچه بیشتر ادب حضور در طبیعت باید تا حد ممکن از روشن کردن آتش در مکانهای پر درخت و رها کردن زباله خودداری نماییم.

اشتراک گذاری

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *